این هفته نیز یکی از هفتههای ماه ۳۲ زندگی کودکتان است. در این مطلب با بخشی از رفتارهای یک کدوک در ماه ۳۲ زندگیاش آشنا شوید.
درک زمان
کودک خردسال شما در ۳۲ ماهگی هنوز نمیتواند ساعت را بخواند و بفهمد، اما درکی ابتدایی از مفهوم زمان دارد. او حالا میداند که دیروز به معنای گذشته و فردا به معنای آینده است، اما برای او دیروز ممکن است به چیزی که صبح امروز یا هفتهٔ گذشته اتفاق افتاده، اشاره داشته باشد.
راهکار کودک برای نشانهگذاری و تشخیص زمان عمدتاً از طریق روال قابل پیشبینی برنامههای رومزهٔ اوست که این کار علاوه بر ایجاد حس امنیت در او، دلیل دیگری بر اهمیت داشتن برنامههای روتین است. به عنوان مثال، او میداند که وقتی ظهر به آشپزخانه میروید، تقریباً وقت ناهار است و بعد از ناهار به پارک خواهد رفت و بعد هم چرت بعدازظهرش را میزند.
شما میتوانید برای باز کردن بیشتر مفهوم زمان در گفتوگوهای خود از اشاره کردن به زمان استفاده کنید. مثلاً بگویید: «تا ۵ دقیقهٔ دیگه میریم»، «درست بعد از ناهار میریم»، «بعد از دو تا خواب شب دیگه، میریم خونهٔ مامانبزرگ». اگرچه فرزندتان این چهارچوبهای زمانی را دقیقاً مثل شما درک نمیکند، چون این توانایی اغلب تا کلاس دوم یا سوم ابتدایی به دست نمیآید اما شما به او کمک میکنید تا به این مفاهیم عادت کند و البته نه به شکلی سفت و سخت!
شستن دستها
شاید شما هم متوجه شدهاید که کودک خردسال شما هر روز کثیفتر از قبل است. کودک فعال و کنجکاوتان چیزهای زیادی را مییابد که باید وارسی کند. پس حالا زمان خوبی برای آموزش شستوشوی صحیح دستهاست. انجام این کار قبل از هر وعدهٔ غذایی را به یک عادت تبدیل کنید. یک چهارپایهٔ کوتاه و ایمن زیر روشور دستشویی بگذارید تا کودکتان راحت به شیر آب برسد. صابون جامد قالبی برای استفادهٔ دستهای کوچک بچهها راحتتر از صابون مایع پمپی است.
یادتان باشد به کودک یاد بدهید که بعد از خیس کردن دستها و آغشته کردن آنها با صابون شیر آب را ببندد. در حین مالدین دستها به یکدیگر برای شستن، یک آهنگ مخصوص، مثل آهنگ «تولدت مبارک» انتخاب کنید که کودکتان آن را بلد است و حداقل ۲۰ یا ۳۰ ثانیه هم خواندنش طول میکشد، سپس آن را بخوانید تا کودکتان به خوبی متوجه شود که تا چه مدت بعد از زدن صابون به دستهایش باید آنها را به هم بمالد و تمام انگشتها و کف دستش را بشوید. خودتان هم مطمئن شوید او دستهایش را برای مدت کافی میشوید.
ورزش و فعالیت
هوا بارانی باشد یا آفتاب در آسمان بدرخشد، روز خیلی پرمشغلهای داشته باشید یا روزی خلوت و کند، در هر صورت کودک نوپای شما با انرژی بیپایانی از خواب بیدار میشود که باید آن را تخلیه کند. زمان بازی باید شامل بازیها و فعالیتهایی باشد که به او کمک میکند انرژیاش را بسوزاند و مهارتهای خود مانند حفظ تعادل، گرفتن توپ و کنترل سرعت را تمرین کند. تعدادی بازی و فعالیت فیزیکی سرگرمکننده در اینجا آمده است تا بتوانید با انجامشان هر دو کمی ورزش کنید:
دنبال کردن فرمانده: از فرزندتان بخواهید به دنبالتان بیاید و از انواع قدمهایی که برمیدارید تقلید کند. سریع راه بروید، سپس آهسته، بعد قدمهای خیلی بلند بردارید، بعد گامهای خیلی کوچک، مثل یک کانگورو بپرید، مانند دلفین به هوا بپرید و مانند مار، مارپیچی راه بروید. شما میتوانید بارها به شکلهای مختلف و شیوهٔ حرکت کردن تمام حیوانات این بازی را تغییر دهید.
گرفتن توپ: این یک بازی کلاسیک است که میتوانید با سطح مهارت فرزندتان تطبیقش دهید. با غلتاندن یک توپ بزرگ روی زمین شروع کنید. با پاهای باز بایستید و توپ را بین خودتان دست به دست کنید. بعد توپ کوچکتری را جایگزین کنید. به تدریج فاصلهٔی بین خودتان را افزایش دهید. سپس امتحان کنید که آیا آمادهٔ گرفتن توپ بزرگی که از جلوی شکم پرتاب میشود هست، یا نه و اول با ایستادن در فاصلهای بسیار کم از همدیگر شروع کنید.
کلوپ رقص: سبکهای مختلف موسیقی را پخش کنید و کودک خردسال خود را تشویق کنید رقصی متناسب با هر آهنگ اختراع کند. تمام رقصهای او ممکن است یکسان به نظر برسند، اما این هیچ اهمیتی ندارد و خیلی هم زیباست و بازی و فعالیت را هم جذابتر میکند.
روتین خواب
حتی اگر کودک خردسالی عاشق مراسم ثابت روتین دارید، باز هم گاهی به راحتی ممکن است مراسم روتین قبل از خواب از کنترلتان خارج شود. قاعدهٔ سرانگشتی در مورد تشخیص زمان مراسم روتین قبل از خواب کودک این است که، اگر روتین خواب کودک آنقدر پیچیده است که مجبورید آن را برای پرستار بچه بنویسید تا فراموش نکند، احتمالاً کمی موارد اضافه دارد. پس لازم است به موارد پایه و اصلی اکتفا کنید. با حمام یا شستن دست و پاها، پوشیدن لباس خواب، خواندن یک داستان شروع و با کار خاصی که کودکتان دوست دارد تمامش کنید. بهطورکلی، یک برنامهٔ روتین، البته بعد از حمام کردن و جدا کردن زمان حمام، باید ۱۵ تا ۲۰ دقیقه طول بکشد. آخرین کار پایانی یک مراسم خواب هم میتواند اینها باشد:
- گفتن شببهخیر به برخی از اشیای اتاقش
- خواندن لالایی مورد علاقهاش
- مرور اتفاقات خوشایند روزانهٔ خود کودک
استرس خردسال
فرزند خردسال شما احتمالاً در بیشتر اوقات یک کودک شاد است، اما بچههای خردسال نیز میتوانند دچار استرس شوند. برخی از عوامل استرسزا برای خردسالان شامل اینهاست:
- داشتن فعالیتهای برنامهریزیشدهٔ بیش از حد مثل کلاسهای مختلف
- فقدان یک برنامهٔ روزانهٔ ثابت و مشخص
- مریضی و بیماری ها
- اسبابکشی و نقل مکان
- جدایی از پرستار یا مراقبی محبوب
- تولد یک خواهر یا برادر جدید
همچنین برخی از علائمی که نشان میدهد کودکان خردسال تحت فشار یا استرس هستند شامل موارد زیر است:
- به طور ناگهانی کنارهگیر و بیعلاقه به چیزها به نظر میرسد.
- در شخصیتش تغییری، مثل تغییر از حالت شاد و بشاش به عبوس یا عصبانی ایجاد شده است.
- هنگامی که زمان بیرون رفتن برای بازی است، مقاومت میکند و مایل به انجام این کارها نیست.
- وقتی تازه به یک مکان جدید رسیدهاید اصرار میکند همان موقع به خانه برود.
- به نظر میرسد بعد از یک مدت طولانی در استفاده از توالت پسرفت کرده است. برای مثال، کثیف کردن خود در طول روز بعد از چند هفته یا چند ماه خشک ماندن که البته این رفتار با پسرفت طبیعی کودک در مسیر یادگیری دستشویی رفتن و از پوشک گرفتن تفاوت دارد.
اگر کودک شما دچار استرس شده است، مراقبت توأم با عشق بیشتری به او بدهید. ارزیابی مجددی از روال زندگی او داشته باشید و ببینید آیا میتوانید امنیت و ثبات بیشتری به آن برگردانید. برای مثال، اگر فکر میکنید مشکل از فعالیتهای بیش از حد باشد، برنامههای خود را کاهش دهید تا کودکتان را از این همهمه دور کنید.
ترک عادتهای ناپسند خردسال
اگر کودک شما هم عادتی دارد که شما آن را ناپسند میدانید بهتر است به دنبال پیدا کردن راهکارها باشید. روشی برای ترک دادن رفتاری از فرزندتان که آن را دوست ندارید، خواه بازی با غذا باشد، خواه ناله کردن یا جیغ زدن این است که به شکل آگاهانهای آن را نادیده بگیرید. کارشناسان رشد کودک این روش را «نادیده گرفتن تا ترک» مینامند. گاهی اوقات وقتی کودک به طریقی که میداند شما دوست ندارید بدرفتاری میکند، در واقع او به دنبال برانگیختن واکنش تند و رنجیدهٔ شماست. اگر این راهکار را امتحان میکنید باید خیلی مراقب و صبور باشید، چون ممکن است ابتدا و اصطلاحاً «طغیان» کودک را ببینید، که یعنی آن رفتار برای مدتی تشدید میشود. علت تشدید رفتار نامطلوب این است که کودک شما تلاشی بیشتری میکند تا ببیند آیا میتواند واکنشی در شما ایجاد کند که اگر به نادیده گرفتن ادامه دهید، این رفتار احتمالاً کمکم تمام خواهد شد.
«نه» گفتن کودک
از بین تمام کلماتی که فرزندتان یاد گرفته، ممکن است به نظر برسد که او یک کلمهٔ خیلی محبوبتر خواهد داشت که «نه» نام دارد. اما جذابیت این کلمه در چیست؟ بچههای خردسال خیلی زیاد «نه» میگویند، چون مشغول کشف ارادهٔ آزاد خود هستند و «نه» روشی راحت و آسان برای ابراز عقیدهشان است و حتی بعضی اوقات میگویند «نه»، درحالیکه منظورشان «بله» است.
گاهی اوقات نیز، کودکی که هنوز زیاد حرف نمیزند به گفتن «نه» متوسل میشود، فقط به این دلیل که عصبانی و درمانده است و تلاش میکند تا منظور خودش را به شما بفهماند. همچنین بچههای خردسال ممکن است متوجه شوند که اگر آن «نه» را با صدای بلند و محکم بگوید، شما به او توجه میکنید و حتی با آنچه میخواهد هم کنار میآیید!
دادن گزینههایی به فرزندتان یکی از راههای کاهش تعداد نههایی است که از او میشنوید. همچنین او را تشویق کنید که با صدای آرام جواب دهد و گزینههای جایگزینی به او یاد بدهید. به عنوان مثال بگویید: مخالف «نه» چیه؟ «بله!» یا «میتونی بگی «نه» یا میتونی بگی «بله»، و یا «حالا حدس بزن بین این دو تا چیه؟ «شاید!». بله، تو میتونی بگی شاید!».
رفتوآمد شبانه به تخت شما
خریدن یک تخت جدید و انتقال از تخت کودک به تخت بزرگتر ممکن است به دورهای از رفتن و آمدن شبانه به اتاقخواب و تخت شما منجر شود. اگر نمیخواهید هر شب تخت و پتویتان را با کودکتان شریک شوید، فرزندتان را به تختش برگردانید و به او یک شببهخیر مهربانانه اما قاطع بگویید. چراغها را روشن نکنید، زیاد صحبت نکنید، احساساتی نشوید یا به هر شکلی آن را به تجربهای سرگرمکننده و شبیه ساعات روز تبدیل نکنید.
شاید لازم باشد این روال را چند بار تکرار کنید تا فرزند شبگردتان بیاموزد شب را در تخت خودش بماند. نکتهٔ اصلی این است که ثبات رویه و پایبندی به شیوهٔ تربیتی خود برای القای پیامتان به کودک داشته باشید.